A huge rain cloud hung over the heavy dark world, throwing navy-silver streaks of light on the ground. The still air, frozen in anticipation of dangerous murmurs, hung terrified and unbearably thick. A metallic clatter of elevators and quite pleasant noise of pouring grain came from the grain warehouse, which – surprisingly – gilded purely in the dark. In the midst of the darkness of this world.
Normally, if someone went down to the very bottom of the grain warehouse during the day, leaving footprints on the steps covered with a centimeter layer of dust, he would hear the clatter of tin plates shifting in the lifter. The noise of grain would be like a falling avalanche of tiny stones, and the visibility would be covered by a cloud of acrid dust that immediately adheres to the garment. He would also see two recesses in which elevators were located: first and second; recesses, called bilges by us, as cleaning them from the sprinkled grain was not the most pleasant job. This job consisted of mining with a small spade, one or even two tons of grain, in a stooped position, in a monstrous dust coming from the lifters, squeezing eyes, crackling in the teeth, getting into the smallest crevices of the skin, holding back the breath and covering the hair with a gray layer of fluff. This work lasted unbearably long before the small spatula hit the bottom and a fragment of concrete could be seen from under the top of the sprinkled grain. This job, however, had one funny plus. Who has not cleaned the recesses could not imagine this wonderful, extraordinary feeling of relief when he pours out the last spade of grain, when he jumps out of the recess, straightens the bent back, when he walks barefoot the dusty stairs of the basement to turn the elevator off, when he opens the door and let the fresh air touch his face, when he walks on a concrete road towards the house wearing knee-length, dust-stiff trousers, when he sheds his stinging clothes in front of the door, when he looks in the mirror wondering how white teeth may look like on the background of a black face.
In this world, the scenery was a bit different. Instead of the lifts and hollows that housed them and facilitated their work, in the basement, among the acrid dust, there were two deep wells with warm water, and no one would guess for what purpose. It is also inconsequential to call these reservoirs – wells, because they were bottomless, connected by pipes with drainage basins, arranged in the fields of our huge farm. Why was there hot water in these tanks? Inconceivable. But in this world everything was different and a bit absurd.
One day, one of the wells clogged up, something got stuck in it, which made the warm water get out. The strength of the current, which pulled down inexorably, also grew stronger. P. was to find and eliminate this defect, sinking down, attached to a piece of rope tied to the edge of the well. At the moment when P. dropped down, when he was immersed in warm water, I was outside and I think I was sweeping the leaves in front of the warehouse. It must have been leaves, because they crumbled and rustled underfoot. I was sweeping them in a different space. I left this space extremely brutally. A terrifying scream of J. tear me out of it:
– Quickly to the warehouse, P. disappeared!
In a split second the whole family appeared in front of the grain warehouse. Each shadow jumped from a different corner and joined with other shadows in front of the overflowing well. The well was empty. Warm, spilling water wetted our shoes and pants legs, flowing calmly on the concrete and soaking in – no one knows where. The rope hooked to the well was much shorter than before, its ragged end did not bode well. We stood completely still around the well, wondering what to do. This stillness, however, did not last too long. Father’s cry tore us from lethargy:
– J., get a long rope!
A pace of quick steps on the stairs rebounded from the dusty walls and lifted some dust to the ceiling, giving the dungeons a gothic, dark-misty scenery. The light bulb fixed on two bare wires swayed, throwing a grey-yellow streak that could not be called light. But there was no light in this world.
J. came running with the rope, fastening it as quickly as possible to the pole supporting the ceiling. I was tied up in the waist with a rope pulling a pretty impeccable rescue knot. I looked at everyone I loved standing around the well and, breathing in, I immersed myself in warm water. Immediately, the current pulled me down half the length of the rope and twisting my legs tried to suck me in the place where the narrowed tube turned sideways. It was so violent and surprising that in my rush I let out all the air from my lungs and immediately began to choke. The current, however, dragged with terrible force, causing unbearable pain, because the narrowed tube did not allow for fast movement. There was no place. P. disappeared, and the rushing water blurred all the smaller and larger traces. I started choking and swallowing water. It was the end of everything. I no longer had the strength to pull the rope on the agreed sign so that they could pull me out from the well. I gave up. Suddenly, however, something started to tug me and brutally drag me through the too-tight tube. It caused a terrible pain. On a dangerous bend, I unexpectedly got stuck and the strained rope cracked with an incredibly loud noice. In a fraction of a second two opposing forces clashed with each other: the strength of the current and the strength of someone’s large hand, which turned out to be much more powerful than a rapid water thrust.
It was the hand of the father.
And as if by mist, a soft sob came to the subconscious, which slowly turned into music.
It was the cry of the mother.
I lay in a puddle of warm water, spitting and choking alternately. I was lying, feeling that some important task entrusted to me had not been completed. That I ruined something forever. This awareness dissolved into unbearable pain in all corners of the body. And at that moment, the quiet and still hanging storm cloud began to purr … First, slightly, like a kitten awakened from a long sleep, and then the gentle murmurs passed into the roar of a whole pack of angry lions. The roar broke into the brain, pulsated in the ears, making everything vibrate. The strength of the voice was like a devastating, dry element. The whole dark world was enveloped in the gloomy robe of the night. Night and voice. Father’s whisper broke through the thunders and spilled in the mind with a sad truth:
– We can not get him out today. We have to wait until tomorrow, maybe he will come out one of the drainage wells …
This whisper had awakened some dormant part of the brain. We jumped up with W: she from over the well, I from the puddle of hot water. We ran towards the dark, howling cloud – two microscopic dots … At some point something immobilized our run. We shifted legs at a dizzying pace, but we could not move. Something locked us in a small concrete and stormy space. The circle has been closed. It was terribly tiring. Weakened legs broke and threw us on our knees. In the subconscious, thoughts began to form words of prayer:
– God, make all of this just a bad dream …
The storm clouds fell silent and cried with wet, relieving drops. Drops ran down the face, bumping against the concrete and humming with something extraordinary …
I looked around, astonished at the still dark room. Somewhere from a distance came the sound of footsteps. These were the steps of my mother, who always got up first and bustled about in the kitchen, preparing oatmeal for breakfast with freshly milked milk. Beside me, P. rested on the pillows and from time to time he flipped pages of the book with a slight rustling. What a wonderful feeling of peace. God has met my request …
– Could I ask what happened to you at night? You were breathing as if you were going to suffocate in a moment.
I smiled.
– Well. I could not breathe normally, because I was in a deep water tank and almost drowned there. And everything because of you …
Mom’s steps moved closer and the door to our room stood open.
– Get out of bed, the grain warehouse is waiting. Today is a lot of work …
***
Nad ciężkim, ciemnym światem zawisła potężna chmura deszczowa, rzucając na ziemię granatowo-srebrne smugi światła. Nieruchome powietrze zastygłe w oczekiwaniu na niebezpieczne pomruki, wisiało przerażone i nieznośnie gęste. Z magazynu zbożowego dolatywał metaliczny stukot podnośników i całkiem przyjemny szum przesypującego się zboża, które – o dziwo – złociło się czysto pośród mroku. Pośród mroku tego świata.
Normalnie, gdyby ktoś zszedł na samo dno magazynu w ciągu dnia, zostawiając ślady stóp na pokrytych centymetrową warstwą kurzu stopniach, usłyszałby stukot blaszanych, przesuwających się w podnośniku kubków. Szum zboża byłby niczym opadająca lawina drobnych kamieni, a widoczność zasłoniłaby mu chmura gryzącego pyłu, który natychmiast przywiera do ubrania. Zobaczyłby również dwa wgłębienia, w których usytuowane zostały podnośniki: pierwszy i drugi; wgłębienia, nazywane przez nas zęzami, jako że oczyszczanie ich z przesypanego zboża nie należało do najprzyjemniejszej pracy. Ta praca polegała na wydobywaniu małą, saperską łopatką tony, czy nawet dwóch ton zboża, w schylonej pozycji, w potwornym kurzu dobywającym się z podnośników, zaklejającym oczy, trzeszczącym w zębach, dostającym się w najmniejsze szczeliny skóry, hamującym oddech i pokrywającym włosy warstwą szarego puchu. Ta praca trwała nieznośnie długo, zanim mała łopatka stuknęła o dno i zanim spod góry przesypanego zboża można było zobaczyć fragment betonu. Zajęcie to miało jednak jeden, śmieszny plus. Nikt kto nie czyścił podnośników nie może sobie wyobrazić tego cudownego, nadzwyczajnego wręcz uczucia ulgi, kiedy wysypuje się ostatnią łopatkę, kiedy wyskakuje się z wgłębienia, prostuje zgięte plecy, kiedy wchodzi się na boso po zakurzonych schodach piwnicy by wyłączyć podnośnik, gdy przez otwarte drzwi owiewa człowieka świeże powietrze, kiedy idzie on po betonowej drodze w kierunku domu, w podwiniętych do kolan, sztywnych od kurzu spodniach, po czym zrzuca przed drzwiami gryzące ubranie, a potem patrząc w lustro dziwi się jak białe mogą wydawać się zęby na tle czarnej twarzy.
W tym świecie scenografia była nieco inna. Zamiast podnośników i wgłębień mieszczących je i ułatwiających im pracę, w piwnicy, wśród gryzącego kurzu tkwiły dwie głębokie studnie z ciepłą wodą i doprawdy nikt nie odgadnie czemu to miało służyć. Niekonsekwencją jest również nazwanie tych zbiorników wodnych studniami, gdyż były to studnie bez dna, połączone wodociągami, ze studzienkami melioracyjnymi, porozmieszczanymi na polach naszego olbrzymiego gospodarstwa rolnego. Dlaczego w tych zbiornikach mieściła się ciepła woda? Niepojęte. Ale w tym świecie absolutnie wszystko było inne i trochę absurdalne.
Któregoś dnia jedna ze studzienek się zapchała, coś w niej utkwiło, co sprawiało, że ciepła woda wydostawała się na zewnątrz. Wzmocniła się również siła prądu, który ciągnął w dół nieubłaganie. P. miał odszukać i zlikwidować ten defekt, spuszczając się w głąb na kawałku liny, uwiązanej do krawędzi studni. W chwili kiedy P. spuszczał się w dół, w chwili gdy zanurzył się w ciepłej wodzie, ja byłam na zewnątrz i zdaje mi się zamiatałam liście przed magazynem. To musiały być liście, bo kruszyły się i szeleściły pod stopami. Zamiatałam je mieszcząc się w innej przestrzeni. Tę przestrzeń opuściłam niezwykle brutalnie. Wyrwał mnie z niej przeraźliwy krzyk J.:
– Szybko do magazynu, P. zniknął!
W ułamku sekundy przed magazynem pojawiła się cała rodzina. Każdy cień wyskoczył z innego kąta i złączył się z innymi cieniami przed przelewającą się studnią. Studnia była pusta. Ciepła, wylewająca się woda zmoczyła nam buty i nogawki spodni, płynąc spokojnie po betonie i wsiąkając nie wiadomo gdzie. Uczepiona do studni lina była znacznie krótsza niż przedtem, jej postrzępiony koniec nie wróżył nic dobrego. Staliśmy wokół studni zupełnie nieruchomo, zastanawiając się co robić. Ten bezruch jednak nie trwał zbyt długo. Z letargu wyrwał nas okrzyk taty:
– J., leć po długą linę!
Łomot szybkich kroków na schodach odbił się od zakurzonych ścian i wzbił nieco pyłu pod sufit, nadając podziemiom magazynu gotycką, mroczno-mglistą scenerię. Żarówka umocowana na dwóch gołych przewodach zakołysała się rzucając buro-żółtą smugę, której nie można było nazwać światłem. Ale w tym świecie nie było światła.
J. przybiegł z liną błyskawicznie, mocując ją równie prędko do podpierającego strop słupa. Obwiązałam się w pasie liną zaciągając całkiem nienaganny węzeł ratowniczy. Popatrzyłam na wszystkich stojących wokół studni, których naprawdę kochałam i nabrawszy powietrza zanurzyłam się w ciepłej wodzie. Momentalnie prąd ściągnął mnie w dół na pół długości liny i wykręcając mi nogi próbował wessać mnie w miejscu, gdzie zwężona rura skręcała w bok. Było to tak gwałtowne i zaskakujące, że w pędzie wypuściłam z płuc całe zaczerpnięte powietrze i natychmiast zaczęłam się dusić. Prąd jednak ciągnął z potworną siłą, sprawiając nieznośny ból, gdyż zwężona rura nie pozwalała na szybkie poruszanie się. Nigdzie nie było P. Zniknął, a rwąca woda zatarła wszystkie mniejsze i większe ślady. Zaczęłam się krztusić i łykać wodę. To był koniec wszystkiego. Nie miałam już siły szarpnąć liną na umówiony znak, żeby stojący przy studni mogli mnie wyciągnąć. Poddałam się. Nagle jednak coś zaczęło mnie szarpać i brutalnie przeciągać przez zbyt ciasną rurę. Sprawiało to straszny ból. Na niebezpiecznym zakręcie niespodziewanie zaklinowałam się i nadwerężona lina pękła z niesamowicie głośnym trzaskiem. W ułamku sekundy starły się ze sobą dwie przeciwstawne siły: siła prądu i siła czyjejś wielkiej dłoni, która okazała się znacznie potężniejsza niż rwący ciąg wodny.
To była ręka ojca.
A jak przez mgłę, dopłynął do podświadomości cichy szloch, który z wolna przechodził w muzykę.
To był płacz matki.
Leżałam w kałuży ciepłej wody, plując i krztusząc się na przemian. Leżałam, czując, że jakieś ważne, powierzone mi zadanie nie zostało wykonane do końca. Że coś zaprzepaściłam na zawsze. Ta świadomość rozpływała się nieznośnym bólem po wszystkich zakamarkach ciała. I w tym momencie wisząca cicho i nieruchomo burzowa chmura zaczęła mruczeć… Najpierw nieznacznie, niczym rozbudzony z długiego snu kociak, po czym delikatne pomruki przeszły w ryk całej watahy rozwścieczonych lwów. Ten ryk brutalnie wdzierał się w mózg, wibrował w uszach, sprawiając, że wszystko wokół zaczęło drgać. Siła głosu była niczym niszczący, suchy żywioł. Cały mroczny świat owionęła ponura szata nocy. Nocy i głosu. Szept ojca przedarł się przez gromy i rozległ w myślach smutną prawdą:
– Dziś już go nie wyciągniemy. Musimy poczekać do jutra, może wypłynie do którejś ze studzienek melioracyjnych…
Ten szept zbudził jakąś uśpioną część mózgu. Poderwałyśmy się z W.: ona znad studni, ja z kałuży ciepłej wody. Biegłyśmy naprzeciw ciemnej, wyjącej chmurze – dwa mikroskopijne punkciki…W którymś momencie coś unieruchomiło nasz bieg. Przebierałyśmy nogami w zawrotnym tempie, ale nie mogłyśmy ruszyć się z miejsca. Coś zamknęło nas w niewielkiej betonowo-burzowej przestrzeni. Krąg został zamknięty. To było potwornie męczące. Osłabione nogi złamały się w kolanach i rzuciły nas na klęczki. W podświadomości myśli zaczęły kształtować się w słowa modlitwy:
– Boże, spraw by to wszystko okazało się tylko złym snem…
Burzowe chmury umilkły i zapłakały wilgotnymi, przynoszącymi ulgę kroplami. Krople spływały po twarzy, obijały się o beton i szumiąc układały się w nuty czegoś nadzwyczajnego…
Rozejrzałam się zdumiona po mrocznym jeszcze pokoju. Gdzieś z daleka dobiegł odgłos kroków. To były kroki matki, która zawsze wstawała pierwsza i krzątała się w kuchni, przygotowując na śniadanie płatki owsiane ze świeżo udojonym mlekiem. Obok mnie podparty poduszkami leżał P. i co jakiś czas przewracał kartki książki z nieznacznym szelestem. Jakie cudowne uczucie spokoju. Oto Bóg spełnił moją prośbę…
– Czy mógłbym zapytać co ci się stało w nocy? Oddychałaś tak, jakbyś za chwilę miała się udusić.
Uśmiechnęłam się.
– No cóż. Nie mogłam oddychać normalnie, bo znajdowałam się w głębokim zbiorniku wodnym i omal się tam nie utopiłam. A wszystko przez ciebie…
Kroki mamy przybliżyły się i drzwi do naszego pokoju stanęły otworem.
– Wyłazić z łóżek, magazyn zbożowy czeka. Dzisiaj dużo pracy…
